Sylabus przedmiotu

Znajomość geografii fizycznej i historycznej

• konsultacje
• pokaz
• wykład problemowy

1. Tematyka zajęć:

1. Starożytna terminologia dotycząca miejsc świętych, sanktuariw, świątyń i wyroczni oraz podrży turystycznych i pielgrzymek.
2. Geneza religii i jej rola w kształtowaniu społeczeństw epoki prehistorycznej
3. Najstarsze sanktuaria i miejsca święte, początki podrży religijnych
4. Świątynie i miejsca święte oraz grobowce jako cel peregrynacji w starożytnym Egipcie, Mezopotamii i Azji Mniejszej
5. Pielgrzymki religijne w starożytnym Izraelu
6. Sanktuaria, świątynie i miejsca święte w świecie greckim. Kulty misteryjne.
7. Wyrocznie i ich rola w świecie greckim i rzymskim
8. Asklepejony, Serapejony i inne ośrodki religijno - medyczne jako cel podrży starożytnych
9. Sanktuaria, świątynie i miejsca święte w świecie rzymskim
10. Geneza i rozwj pielgrzymek chrześcijańskich
11. Turystyka edukacyjnohistoryczna starożytnych Grekw i Rzymian
12. Podrże cesarzy rzymskich
13. Starożytne ośrodki wypoczynku i rekreacji

• końcowe zaliczenie pisemne

1. Literatura przedmiotu:

Źrdła:

1. Iwaszkiewicz P.,Do Ziemi Świętej. Najstarsze opisy pielgrzymek do Ziemi Świętej, Krakw 1996 (teksty źrdłowe).
2. Eteria,Pielgrzymka do miejsc świętych, przekł. W. Szołdrski, opr. M. Bogucki,Warszawa 1970 (seria:Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 6)
3. Herodot,Dzieje, przekł. S. Hammer, Warszawa 1959.
4. Opis podrży z Burdigalli do Jerozolimy, przekł.P. Iwaszkiewicz,Meander, 46, 1991,z. 1-2, s. 63-65 (oprac.),66-75 (tekst).
5. Pauzaniasz,Wędrwki po Helladzie, t. I:W świątyni i w micie, ks. I, II, III, VII, przekł. J. Niemirska- Pliszczyńska, Wrocław 2005.
6. Pauzaniasz,Wędrwki po Helladzie, t. II:Na olimpijskiej bieżni i w boju, ks. V, VI, IV, przekł. J. Niemirska- Pliszczyńska, Wrocław 2004.
7. Pauzaniasz,Wędrwki po Helladzie, t. III, ks. VIII, IX, X, przekł. J. Niemirska- Pliszczyńska (ks. VIII), H. Podbielski (ks. IX, X), Wrocław 2005.
8. Teodozjusz,O położeniu ziemi świętej,przekł.P. Iwaszkiewicz,Meander45,1990, z. 7-9, s. 225-227 (oprac.), 228-237 (tekst).

Literatura:

Sanktuaria, miejsca święte,zabytki i kurorty:

1. Banek K.,Amfiktionie starożytne, Krakw 1993.
2. Burkert W.,Starożytne kulty misteryjne, Bydgoszcz 2001.
3. Grimal P.,Miasta rzymskie, Warszawa 1970.
4. IwaszkiewiczWronikowska B., Prchniak D.,Sympozja Kazimierskie poświęcone kulturze świata pźnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa, t. IV:Męczennicy w świecie pźnego antyku, Lublin 2004.
5. IwaszkiewiczWronikowska B., Prchniak D.,Sympozja Kazimierskie poświęcone kulturze świata pźnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa, t. V:Miejsca święte w epoce pźnego antyku, Lublin 2005. (artykuły: Popowski R.,Miejsce święte w starożytnej Grecji. Kwestia terminologii, s.1319; Trzcionkowski L., To hieron:Funkcje miejsc świętych w starożytnej Grecji, s. 21-34; Kowalski H., Loca sacra, sancta et religiosa. Terminologia miejsc świętych w starożytnym Rzymie,s. 35-46).
6. Mikołajczak A. W.,Kapitol: sanktuarium starożytnego Rzymu i jego religia,Poznań 1994.
7. Niwiński A.,Bstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa 1993.
8. Orlin E. M.,Temples, Religion and Politics in the Roman Republic,LeidenNew YorkKln 1997.
9. Oświecimski S.,Zeus daje tylko znak, Apollo wieszczy osobiście. Starożytne wrżbiarstwo greckie, WrocławWarszawaKrakw 1989.
10. Pedley J.,Sanctuaries and the Sacred in the Ancient Greek World,Cambridge 2005.
11. Popko M.,Wierzenia ludw starożytnej Azji Mniejszej, Warszawa 1989.
12. Schmidt K.,Budowniczowie pierwszych świątyń, Warszawa 2010.
13. Świderkwna A.,Bogowie zeszli z Olimpu. Bstwo i mit w greckiej literaturze świata hellenistycznego,Warszawa 1991.
14. Zaidman L. B.,Grecy i ich bogowie, Warszawa 2008.

Pielgrzymki w starożytności:

1. Dallen J. T., Olsen D. H. (ed.),Tourism, Religion and Spiritual Journeys, London, New York 2006.
2. Dillon M.,Pilgrims and Pilgrimage in Ancient Greece, London/New York 1997.
3. Elsner J., Rutheford I.,Pilgrimage in Graeco-RomanEarly Christian Antiquity. Seeing the Gods,Oxford 2005.
4. Firlej W., 1999,Szlakiem podrży turystycznych starożytnych Grekw i Rzymian, Zeszyty Naukowe WSE w Warszawie nr 4, s. 175197.
5. IwaszkiewiczP.,Wczesnochrześcijańskie opisy podrży do Ziemi Świętej,Meander, 45, 1990,s. 13-19.
6. Manikowska H., Zaremska H. (red.),Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, Warszawa 1995 (m.in. artykuły: WipszyckaE.:Pielgrzymki starożytne: problemy definicji i cezur, s. 17-28; Starowieyski M.,Pielgrzymka Egerii, s. 89-97;Iwaszkiewicz P.Wczesnochrześcijańskie i pźnoantyczne łacińskie opisy podrży do Ziemi Świętej (przed wyprawami krzyżowymi),s. 98-101).
7. Mączak A.,Peregrynacje, wojaże, turystyka, Warszawa 1994.
8. Pawłowska B.,UrbsSacra.PielgrzymkiipodrżereligijnedoRzymuwstarożytności chrześcijańskiej (IV-VII wiek), Krakw 2007.
9. Schnayder J,Podrżnicze i turystyczne szlaki w starożytności, Krakw 1968.
10. Starowieyski M., Itinerarium Egeriae,Meander33, 1978, z. 2, 93-108; 133-145.
11. Starowieyski M.,Pielgrzymki do Ziemi Świętej w wiekach II-IV a Biblia.Bobolanum, 1993, r. 4, s.146-159.
12. Witkowska A.,Peregrinatio ad loca sacra: refleksja antropologiczno-socjologiczna,Roczniki Humanistyczne, 27,1979, Nr2s. 5-14.

Relacje wspłczesne:

1. Ciechanowicz J.,Rzymludzie i budowle, Warszawa 1987.
2. Ciechanowicz J.,Wędrwki śrdziemnomorskie, Warszawa, 1999.
3. Dyczek P., Mnemosyne.Zapiski archeologiczne, Warszawa 1998.
4. Głombiowski K.,Po Grecji klasycznym szlakiem, Gdańsk 1997.
5. Głombiowski K.,Na czarnomorskim szlaku starożytnych Grekw, Gdańsk 2002.
6. Kapuściński R.,Podrże z Herodotem, Krakw 2007.

Przewodniki:

Serie:

1. Miejsca święte, Warszawa 2010 (Biblioteka Gazety Wyborczej)
2. Najpiękniejsze sanktuaria, Warszawa 2007 (Faktalbum)
3. Przewodniki:

1. Durando F.,Grecja. Przewodnik po zabytkach starożytności, Warszawa 2006.
2. Gać J. ,Rzym. Kulturowy przewodnik po wiecznym mieście, Krakw 2010.
3. Gać J.,Ziemia święta.Kulturowy przewodnik śladami Jezusa, Krakw 2008.
4. Gać J.,Z Jerozolimy do Rzymu. Śladami Pawła Apostoła, Krakw 2008.
5. Gać J.,Grecja. Kulturowy przewodnik po Grecji bizantyńskiej, Krakw 2007.
6. Laurence R.,Przewodnik po starożytności. Rzym i okolice w 300 roku n.e., Warszawa 2008.
7. Nappo S.,Pompeje. Przewodnik po starożytnym mieście, Warszawa 2000.
8. Pescarin S.,Rzym. Przewodnik archeologiczny po wiecznym mieście, Warszawa 2000
9. Ponikiewski W.,Rzym i jego czarna arystokracja, Warszawa 2009.
10. Walker P.,Śladami Jezusa. Wędrwka po Ziemi Świętej, Warszawa 2008.

Filmy:

1. Seria:Historia starożytnych cywilizacji(wydawnictwo Polskie Media Amer.Com SA.)
2. Seria:Tajemnice starożytnych cywilizacji(wydawnictwo Polskie Media Amer.Com SA.)
3. Seria:Starożytne cywilizacje(The History Channel)
4. Seria:Biblia. Stary i Nowy Testament(wydawnictwo Polskie Media Amer.Com SA).

1. Cele:

a/ zapoznanie studentw ze starożytną terminologią dotyczącą miejsc świętych, sanktuariw, świątyń i wyroczni oraz podrży turystycznych i pielgrzymek.

b/ zaprezentowanie rżnorodnych źrdeł: relacje podrżnicze (periplus,itinerarium); przewodniki, opisy geograficzne i historyczne; źrdła epigraficzne, ikonograficzne, archeologiczne.

c/ omwienie genezy religii, sanktuariw i początkw podrży religijnych w epoce prehistorycznej.

d/ ukazanie roli miejsc świętych, sanktuariw i świątyń w rozwoju cywilizacji Bliskiego Wschodu, Grecji i Rzymu oraz genezieperegrinationes.

e/ zapoznanie z religijną, społeczną i polityczną funkcją wyroczni i Asklepejonów.

f/ ukazanie genezy i rozwoju pielgrzymek chrześcijańskich

g/przekazanie wiedzy na temat turystyki historycznejw starożytności

h/omwienie kształtowania się i roli miejsc wypoczynku w starożytności

i/ konfrontacja starożytnych miejsc turystycznych i form pielgrzymkowych ze wspłczesną turystyką