Sylabus przedmiotu

Student, deklarujący chęć uczestniczenia w zajęciach, powinien interesować się współczesną kulturą, zwłaszcza jej sferą polityczną. Wskazane jest również, aby osoby biorące udział w zajęciach wykazywały pogłębione zainteresowanie metodami badawczymi szeroko rozumianych "nauk o kulturze (antropologii kulturowej, kulturoznawstwa itp.), socjologii, politologii, historii (metodologią historii), psychologii, teorii komunikacji i komunikowania.

• klasyczna metoda problemowa
• konsultacje
• objaśnienie lub wyjaśnienie
• wykład konwersatoryjny
• wykład problemowy

Tematyka zajęć obejmuje dwa poziomy rozważań: poziom krytyczny oraz metakrytyczny. Na pierwszym poziomie studenci zapoznają się z najważniejszymi (oferowanymi w światowej literaturze przedmiotu) stanowiskami badawczymi, próbującymi wyjaśnić "naturę" teorii spiskowych - ich formy, rodzaje, przejawy, historyczną ciągłość i dynamikę, sposoby artykułowania, współczesny "rozkwit", kulturowe źródła, strukturę, logikę, semantykę, społeczno-polityczne konsekwencje etc. Na tym poziomie/etapie rozważań nakreślona zostanie linia demarkacyjna między stricte naukowymi (poznawczo wartościowymi) badaniami teorii spiskowych a badaniami pseudonaukowymi (bezkrytycznymi, zideologizowanymi - najczęściej o charakterze paranaukowej publicystyki), których celem jest tylko dezawuowanie teorii spiskowych (a właściwie tylko ich ośmieszanie, odsyłanie w sferę irracjonalnych imaginacji, ideowa walka z nimi itp.). Poziom drugi obejmuje porównawczą analizę krytyczną wspomnianych badań naukowych. Celem tej analizy jest przyjrzenie się poznawczym walorom tych badań - zorientowanie się, które z nich w sposób przekonujący (i pod jakim względem) przybliżają nas do zrozumienia złożonego fenomenu, jakim są teorie spiskowe.

• końcowe zaliczenie pisemne
• obecność na zajęciach

Obecność na zajęciach.

Końcowe zaliczenie pisemne.

1. Lech Zdybel, Idea spisku i teorie spiskowe w świetle analiz krytycznych i badań historycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2002, ss. 602.

2. Lech Zdybel, "Teorie spiskowe" jako fenomen globalny: analiza krytyczna i metakrytyczna, "Kultura - Historia - Globalizacja/Culture - History - Globalization" nr 14, rok 2013

www.khg.uni.wroc.pl

3. Karl R. Popper, O źródłach wiedzy i niewiedzy, [oraz] Ku racjonalnej teorii tradycji, [w:] K. R. Popper, Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, przeł. S. Amsterdamski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

4. Piotr Witek, Spiskowa interpretacja dziejów jako narracyjna gra kulturowa, "Kultura i Historia" 2002, nr 2.

5. Franciszek Czech, Filmy jako teorie. Filmy Michaela Moore'a jako teorie spiskowe, [w:] Dekonstrukcja czy konstrukcja rzeczywistości? Dylematy społecznego zaangażowania, pod red. P. Plucińskiego i M. Korczyńskiego, Wydawnictwo Bogucki, Poznań 2006.

6. Nikodem Bończa-Tomaszewski, Dlaczego historycy powinni wierzyć w spiski? Teoria spisku w badaniach historycznych, "Fronda" 1999 (zima), 17/18

Integralnym celem zajęć jest zwrócenie uwagi na konieczność zdecydowanego wyjścia poza - wciąż dominujący w literaturze przedmiotu (zwłaszcza polskiej) - paradygmat interpretacyjny, który traktuje teorie spiskowe jako wyraz tzw. paranoidalnego/paranoicznego stylu. Podczas zajęć ukazana zostanie archaiczność tej interpretacji w obliczu nowszych podejść oferowanych zwłaszcza przez francuskich, niemieckich oraz amerykańskich czołowych badaczy zjawiska określanego zbiorczo mianem "teorii spiskowych".