Sylabus przedmiotu

• dyskusja dydaktyczna
• wykład informacyjny
• wykład problemowy
• z użyciem komputera

1. Zakres pojęciowy eneolitycznego przełomu cywilizacyjnego w aspektach gospodarczych i społecznych.
2. Koncepcje na temat genezy, rozwoju oraz przyczyn załamania i upadku bałkańskich społeczności eneolitycznych.
3. Złoża miedzi w Europie południowo-wschodniej i środkowej; metody eksploatacji surowca i początki metalurgii miedzianej na północnych i wschodnich Bałkanach, w Kotlinie Karpackiej oraz na północnym przedpolu Karpat.
4. Złoża surowców krzemiennych w Europie południowo-wschodniej i środkowej; metody eksploatacji surowców i nowe technologie krzemieniarskie.
5. Kultura Hamangia – początki eneolitycznych zmian cywilizacyjnych.
6. Kultura Varna – apogeum eneolitycznych procesów gospodarczo-społecznych na wschodnich Bałkanach. .
7. Eneolityczny system osadniczy na wschodnich Bałkanach – organizacja, typy osad, typ budownictwa mieszkalnego, budownictwo sakralne.
8. Zmiany w zakresie obrządku pogrzebowego: zróżnicowanie ze względu na płeć, zróżnicowanie wyposażenia (waloryzacja), wyodrębnianie się cmentarzysk (wielkie cmentarzyska – Durankulak, Warna).
9. Zróżnicowanie społeczne eneolitycznych wspólnot Bałkanów wschodnich w świetle różnej kategorii źródeł archeologicznych.
10. Procesy eneolityczne w dorzeczu Cisy – kultura Tiszapolgár: geneza, chronologia, periodyzacja, obraz obrządku pogrzebowego.
11. Apogeum eneolitu nadcisańskiego – kultura Bodrogkeresztúr: geneza, chronologia, periodyzacja, obraz obrządku pogrzebowego.
12. Na peryferiach eneolitycznego świata – kultura lubelsko-wołyńska i kultura brzesko-kujawska: geneza, chronologia, periodyzacja, system osadniczy, system społeczny w świetle obrządku pogrzebowego.
13. Podsumowanie - geneza i rozwój procesów społecznych w eneolicie Europy południowo-wschodniej i środkowej w świetle różnych koncepcji socjologicznych.

• egzamin ustny

1. Boyadziev Y.: Changes of the burial rites within the transition from Hamangia to Varna Culture. W: The Vana eneolithic Necropolis and problem prehistory in southeast Europe. Studia in memoriam Ivani Ivanov, red. V. Slavchev. Varna 2008, s. 85-94. Acta Musei Varnensis 6.
2. Czekaj-Zastawny A., red.Obrządek pogrzebowy kultur pochodzenia naddunajskiego w neolicie Polski południowo-wschodniej (5600/5500 – 2900 BC) / The funerary rite of the Danubian cultures in the Neolithic of southeastern Poland (5600/5500 – 2900 BC). Kraków 2009.
3. Grygiel R.:Neolit i początki epoki brązu w rejonie Osłonek i Brześcia Kujawskiego. Łódź 2008, t. II, cz. 3.
4. Kadrow S.: Zróżnicowany pod względem płci obrządek pogrzebowy w V i IV tys. p.n.e. w Europie – próby interpretacji archeologicznej. Analecta Archaeologica Ressoviensia 3, 2009, s. 49-95.
5. Kadrow S.: The Elary Copper-Age: social-cultural process in modern sociological intarpretation/Początki epoki miedzi – interpretacja procesu społeczno-kulturowego w świetle nowszych koncepcji socjologicznych. Analecta Archaeologica Ressoviensia 4, 2009 (2011), s. 265-302.
6. Kozłowski J. K.: Epoka miedzi w Europie i na Bliskim Wschodzie. W: Encyklopedia Historyczna Świata. T. I – Prahistoria. Kraków 1999, rozdz. XVIII.
7. Lichter C.: Untersuchungen zu den Bestattungssitten des südosteuropäischen Neolithicums und Chalkolithicums. Mainz 2001 (wybrane części dotyczące eneolitu wschodnich Bałkanów i dorzecza Cisy).
8. Nevizánsky G.: Sozialökonomische Verhältnisse in der Polgár-Kultur Aufgrund der Gräberfelderanalyse. Slovenská Archeológia 32/2, 1984, s. 263-310.
9. Zakościelna A.: Kultura lubelsko-wołyńska. Zagadnienie jej genezy, chronologii i periodyzacji. W: Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epok kamienia i miedzi, M. Kaczanowska red. Kraków 2006, s. 77-94.
10. Zakościelna A.:Studium obrządku pogrzebowego kultury lubelsko-wołyńskiej. Lublin 2010 (rozdział VI).

Wykład ma zaznajomić studentów ze złożonością procesów społeczno-kulturowych w eneolicie Europy południowo-wschodniej i środkowej.