Sylabus przedmiotu

• dyskusja dydaktyczna
• film
• metoda przypadków
• objaśnienie lub wyjaśnienie
• wykład konwersatoryjny

I. Zaburzenia językowe i nieafatyczne zaburzenia mowy

1. Kryteria i klasyfikacje zaburzeń językowych (wprowadzenie w problematykę).

2. Charakterystyka zespołu objawów w afazjach korowych, podkorowych i transkorowych; afazja skrzyżowana - mechanizm i objawy.

3. Analiza mechanizmów afazji akustyczno-gnostycznej, akustyczno-mnestycznej, kinestetycznej, kinetycznej, dynamicznej, semantycznej i amnestycznej (charakterystyka istoty zaburzeń – tzw. deficytu pierwotnego i jego konsekwencji - tzw. deficytu wtórnego).

4. Nieafatyczne zaburzenia mowy: mechanizmy i charakterystyka deficytu w przypadku uszkodzeń prawej półkuli mózgu.

5. Trudności w komunikacji językowej osób ze schorzeniami otępiennymi.

II. Zaburzenia procesów mnestycznych i symptomatologia schorzeń otępiennych

1. Zaburzenia pamięci: charakterystyka zespołów zaburzeń pamięci (specyficzne i niespecyficzne zaburzenia pamięci, zespoły amnestyczne, działanie czynników neurodynamicznych a zaburzenia pamięci – TGA); procesy pamięci jawnej i ukrytej w uszkodzeniach mózgu. Zaburzenia pamięci u dzieci – amnezja rozwojowa.
2. Zaburzenia pamięci w rozsianych uszkodzeniach mózgu – problematyka demencji: sposoby opisu mózgowych mechanizmów otępienia - klasyfikacja demencji według kryteriumetiologii,lokalizacji(zlokalizowane: korowe, podkorowe, aksonalne oraz niezlokalizowane).
3. Kryteria różnicowania otępienia od pseudodemencji; charakterystyka objawów łagodnych zaburzeń poznawczych (mild cognition impairment- MCI).
4. Symptomatologia demencji korowej, podkorowej i naczyniopochodnej - profile zaburzeń wybranych schorzeń prowadzących do otępienia.

III. Zaburzenia emocji w ujęciu neuropsychologicznym

1. Dysfunkcje mózgowych systemów emocjonalnych – opis zaburzeń emocjonalnych w uszkodzeniach mózgu (opis „ewolucyjny” i „lokalizacyjny”).
2. Zaburzenia osobowości i zachowania – charakterystyka obrazu klinicznego; zanik uczuciowości wyższej i zredukowana emocjonalność jako przejawy dysfunkcji okolic kory przedczołowej mózgu a mechanizmy zaburzeń funkcji wykonawczych.

• egzamin pisemny

Cummings J.L., Mega M.S. (2005). Neuropsychiatria. Wyd. UrbanPartner, Wrocław, 143-161.

Daniluk B., Szepietowska E.M. (2005). Ograniczenia i możliwości komunikacji językowej w demencji. Neurologopedia, Wyd. Fundacji Orator, 61-79

Domagała A. (2003). Mowa we wczesnej fazie demencji typu Alzheimera, Logopedia, t.32, 105-126.

Domagała A., Długosz E., Gustaw K. (2003). Zaburzenia mowy w badaniu klinicznym i ocenie własnej pacjenta we wczesnej fazie demencji typu Alzheimera, Logopedia, t. 32, 245-259.

Domańska Ł., A.R. Borkowska (red.). (2008). Podstawy neuropsychologii klinicznej. Wyd. UMCS, Lublin.

Herzyk A. (2000). Taksonomia afazji. Kryteria klasyfikacji i rodzaje zespołów zaburzeń. Logopedia, t. 28, 85 – 104.

Herzyk A., Borkowska A.R. (red.). Neuropsychologia emocji. Poglądy, badania, klinika. Wyd. UMCS, Lublin.

Herzyk A. (2000). Mózg, emocje, uczucia – analiza neuropsychologiczna. Wyd. UMCS, Lublin.

Herzyk A. (2005). Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej. Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa, (r. 6.3, 7a, 7.1, 7.2, 7.3, 8, 9

Herzyk A.,Kądzielawa D. (red.). (1996). Zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka z perspektywy neuropsychologii klinicznej, Wyd. UMCS, Lublin.

Herzyk A., Szepietowska E.M., Daniluk B., Zawadzka E. (2004). Pamięć jawna i ukryta a dysfunkcje mózgu – między świadomym a nieświadomym. Wyd. UMCS, Lublin.

Jodzio K. (2008). Neuropsychologia intencjonalnego działania. Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa, r.5

Kaczmarek BJL .(1999) Mózg, język, zachowanie. Wykłady otwarte UMCS, Lublin

Kądzielawa D. (red.) (1985). Wybrane zagadnienia neuropsychologii klinicznej, Wyd. UW, Warszawa

Leszek J. (red.). (1998). Choroba Alzheimera. Wyd. Volumed, Wrocław.

Leszek J. (red.). (2003). Choroby otępienie. Teoria i praktyka. Wyd. „Continuo”, Wrocław.

Marczewska H. Osiejuk E. (1994). Nie tylko afazja....Energeia, Warszawa

Maruszewski M. (1970). Mowa a mózg, PWN

Mroziak J. (1997). Zaburzenia pamięci w następstwie uszkodzeń mózgu. W: A. Herzyk, D. Kądzielawa (red.). Związek mózg-zachowanie w ujęciu neuropsychologii klinicznej. Wyd. UMCS, Lublin.

Pąchalska M. (1999). Afazjologia. Wyd. Naukowe PWN.

Prigatano G. (2009). Rehabilitacja neuropsychologiczna. Podstawowe zasady i kierunki oddziaływań terapeutycznych. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, r. 12.

Springer S., Deutsch G. (2004). Lewy mózg, prawy mózg. Prószyński i ska. Warszawa.

Szepietowska E.M. , Misztal H.(2000). Neuropsychologiczna diagnoza afazji. W: A. Borkowska, E.M. Szepietowska (red.). Diagnoza neuropsychologiczna. Metodologia i metodyka, Wyd. UMCS, Lublin.

Szepietowska E.M., Daniluk B. (2000). Zaburzenia językowe w demencji w ujęciu neuropsychologii klinicznej, Audiofonologia, t. XVI, 117-135.

Walsh K. (1998). Neuropsychologia kliniczna, PWN

Walsh K. (2001). Jak rozumieć uszkodzenia mózgu? Podstawy diagnozy neuropsychologicznej. IPiN, Warszawa.

Literatura dodatkowa:

Baddeley A.D., Kopelman M.D., Wilson B.A. (red.). (2002). The Handbook of Memory Disorders. John WileySons, Ltd., West Sussex.

Crosson B. (1992). Subcortical Functions in Language and Memory. The Guilford Press, London.

Hier D., Gorelick P., Shindler A.G. (1987). Topics in behavioral neurology and neuropsychology, Butterworth Publishers, USA (rozdz. 2-aphasia i 3-speech disorders)

Jagodzińska (2008). Psychologia pamięci. Badanie, teorie, zastosowania. Wyd. Helion, Gliwice.

Łuria A.R. (1976). Podstawy neuropsychologii. PZWL, Warszawa.

Szczudlik A., Liberski P.P., Barcikowska M. (red.). (2004). Otępienie. Wyd. UJ, Kraków.